Mobile Money: Bước ngoặt từ 10,89 triệu tài khoản tới hành lang pháp lý chính thức

Dịch vụ thanh toán nhỏ đang trở thành trụ cột của tài chính toàn diện, với 70% người dùng đến từ nông thôn và vùng sâu vùng xa, khẳng định Mobile Money đã đi sâu vào thực tiễn đời sống.

Khi chiều 29/12/2025, ông Lê Văn Tuyên - Phó Vụ trưởng Vụ Thanh toán Ngân hàng Nhà nước, chia sẻ những con số ấn tượng về dịch vụ Mobile Money, một giai đoạn thí điểm kéo dài gần 5 năm sắp khép lại với những thành tựu vượt mong đợi.

Chỉ trong 9 tháng đầu năm 2025, dịch vụ này đã huy động được 10,89 triệu tài khoản đăng ký, thực hiện hơn 290 triệu giao dịch với tổng giá trị lên tới 8.511 tỷ đồng. Điều đáng chú ý là khoảng 70% tài khoản, tương đương 7,5 triệu, thuộc về người dân tại khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa, biên giới và hải đảo.

Đây không chỉ là những con số thống kê khô khan, mà là minh chứng sống động cho sự thành công của một mô hình tài chính vi mô, mở đường cho việc hình thành một hành lang pháp lý chính thức sắp được ban hành.

Hành trình từ Quyết định 316 đến Nghị quyết 87

Hành trình của Mobile Money tại Việt Nam bắt đầu từ ngày 9/3/2021, khi Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 316/QĐ-TTg phê duyệt thí điểm dịch vụ này. Mục tiêu ban đầu rất rõ ràng: góp phần phát triển thanh toán không dùng tiền mặt, tăng cường tiếp cận dịch vụ tài chính, đặc biệt tại các vùng nông thôn, miền núi, vùng sâu, vùng xa - nơi hệ thống ngân hàng truyền thống chưa thể phủ sóng hoàn toàn. Trên cơ sở đó, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã chấp thuận cho ba “ông lớn” viễn thông là VNPT, MobiFone và Viettel triển khai thí điểm.

Sau thời gian thí điểm ban đầu là 2 năm, dịch vụ tiếp tục được gia hạn đến hết năm 2024. Ngày 15/4/2025, Chính phủ một lần nữa chính thức gia hạn thời gian thí điểm thông qua Nghị quyết số 87/NQ-CP, cho phép các doanh nghiệp tiếp tục hoạt động đến hết ngày 31/12/2025. Đồng thời, Nghị quyết 87 giao nhiệm vụ quan trọng cho NHNN: chủ trì xây dựng và trình Chính phủ ban hành một Nghị định quy định chính thức về dịch vụ Mobile Money. Quyết định này đánh dấu bước chuyển từ “thí điểm” sang “chính thức hóa”, mở ra một chương mới bền vững cho loại hình dịch vụ tài chính vi mô này.

Những con số biết nói

Tại cuộc họp báo công bố kết quả hoạt động ngân hàng năm 2025, ông Lê Văn Tuyên đã khẳng định: “Việc triển khai thí điểm Mobile Money đã đáp ứng được một phần nhu cầu của cuộc sống, góp phần phát triển hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt”. Lời khẳng định này được hậu thuẫn bằng một bảng thành tích ấn tượng:

• Quy mô người dùng: Đến cuối tháng 9/2025, có 10,89 triệu tài khoản đăng ký và sử dụng dịch vụ.
• Phủ sóng tài chính toàn diện: Khoảng 7,5 triệu tài khoản, chiếm 70%, thuộc về khách hàng tại khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa, biên giới và hải đảo. Điều này cho thấy Mobile Money thực sự đang thu hẹp khoảng cách tiếp cận dịch vụ tài chính, một mục tiêu cốt lõi ban đầu.
• Khối lượng giao dịch khổng lồ: Tổng số giao dịch đã vượt mốc 290,43 triệu lượt, với tổng giá trị lên tới khoảng 8.511 tỷ đồng.

Những con số này không đơn thuần phản ánh sự tăng trưởng, mà còn cho thấy sự chấp nhận và tin tưởng của người dân, đặc biệt là nhóm đối tượng mục tiêu ban đầu. Dịch vụ đã chứng minh được tính hữu ích trong các giao dịch hàng ngày như thanh toán hóa đơn điện, nước, viễn thông, hay chuyển tiền mặt nhỏ lẻ một cách nhanh chóng và tiện lợi, ngay cả với những người chỉ sử dụng điện thoại cơ bản, không cần tài khoản ngân hàng hay kết nối Internet liên tục.

Hạ tầng số và công tác bảo mật

Sự thành công của Mobile Money không thể tách rời việc xây dựng đồng bộ một nền tảng hạ tầng số quốc gia vững chắc và hệ thống bảo mật, giám sát hiệu quả.

Một trong những trụ cột quan trọng là việc triển khai Đề án 06 về phát triển ứng dụng dữ liệu dân cư. Tính đến ngày 26/12/2025, ngành ngân hàng đã thực hiện đối chiếu thông tin sinh trắc học cho hơn 143 triệu hồ sơ khách hàng (CIF) cá nhân và hơn 1,5 triệu hồ sơ khách hàng tổ chức thông qua căn cước công dân gắn chip hoặc ứng dụng VNeID. Việc định danh khách hàng chính xác là chìa khóa để ngăn chặn tình trạng “sim rác” và các rủi ro gian lận ngay từ đầu.

Song song đó, để đối phó với các hành vi lừa đảo tinh vi trên không gian mạng, NHNN đã triển khai Hệ thống giám sát các tài khoản thanh toán, ví điện tử nghi ngờ gian lận, giả mạo (SIMO). Hệ thống này cho phép các ngân hàng và tổ chức trung gian thanh toán chia sẻ thông tin, cảnh báo lẫn nhau về các tài khoản đáng ngờ.

Kết quả là, tính đến ngày 28/12/2025, đã có hơn 2,4 triệu lượt khách hàng nhận được cảnh báo. Đáng chú ý, hơn 776 nghìn lượt khách hàng đã kịp thời tạm dừng hoặc hủy bỏ giao dịch sau cảnh báo, ngăn chặn thiệt hại ước tính hơn 2.900 tỷ đồng. Đây là minh chứng rõ ràng cho nỗ lực bảo vệ tài sản và quyền lợi của người sử dụng dịch vụ số.

Nghị định chính thức và tương lai của tiền di động

Theo kế hoạch đã được đề ra, tháng 12/2025 là thời hạn để NHNN trình Chính phủ dự thảo Nghị định quy định về hoạt động cung ứng dịch vụ Tiền di động. Thực tế, ngày 12/12/2025, NHNN đã chính thức trình lên Chính phủ hồ sơ dự thảo Nghị định này, và hiện văn bản đang trong quá trình lấy ý kiến các thành viên Chính phủ theo quy định.

Dự thảo Nghị định được kỳ vọng sẽ thiết lập một hành lang pháp lý đầy đủ và rõ ràng, thay thế cho khung pháp lý thí điểm hiện hành. Trong đó, các quy định về điều kiện cấp phép, phạm vi hoạt động, hạn mức giao dịch (hiện không quá 10 triệu đồng/tháng/tài khoản), trách nhiệm của nhà cung cấp dịch vụ và cơ chế giám sát sẽ được làm rõ.

Việc chuyển đổi từ “thí điểm” sang “chính thức” không chỉ mang lại sự ổn định cho các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ như VNPT, MobiFone và Viettel, mà còn tạo thêm niềm tin cho người dùng, thúc đẩy dịch vụ này phát triển mạnh mẽ hơn nữa.

Tương lai của Mobile Money gắn liền với xu hướng tài chính toàn diện và chuyển đổi số quốc gia. Dịch vụ này có tiềm năng trở thành cánh tay nối dài, đưa các dịch vụ công trực tuyến, thương mại điện tử, và thậm chí là các sản phẩm bảo hiểm vi mô, tiết kiệm đơn giản đến với hàng triệu người dân ở mọi miền đất nước.

Sự phát triển của nó cũng sẽ thúc đẩy cạnh tranh lành mạnh trong thị trường thanh toán số, buộc các ngân hàng và ví điện tử không ngừng cải tiến, nâng cao chất lượng dịch vụ để phục vụ khách hàng tốt hơn.

Khi giai đoạn thí điểm khép lại vào ngày 31/12/2025, Mobile Money đã hoàn thành xuất sắc sứ mệnh ban đầu là một “nhà tiên phong” mở đường cho tài chính toàn diện. 10,89 triệu tài khoản, với 70% ở vùng nông thôn và vùng sâu vùng xa, là một bức tranh thành công không thể phủ nhận. Sự ra đời sắp tới của Nghị định chính thức sẽ là bệ phóng vững chắc để mô hình này cất cánh, đóng góp tích cực hơn nữa vào mục tiêu xây dựng một nền kinh tế số hiện đại, nơi mọi công dân, dù ở bất kỳ đâu, đều có thể dễ dàng tiếp cận và sử dụng các dịch vụ tài chính một cách an toàn, thuận tiện.

Hành trình từ một dự án thí điểm đến một dịch vụ thiết yếu trong đời sống kinh tế - xã hội của Mobile Money đang cho thấy rõ sức mạnh của đổi mới sáng tạo khi được định hướng đúng đắn và hỗ trợ bởi một hệ sinh thái pháp lý - kỹ thuật bài bản.