Việt Nam và chiến lược ứng phó sức ép thương mại đa chiều

Khi Việt Nam đạt được thỏa thuận thuế quan với Mỹ và siết chặt kiểm soát gian lận xuất xứ, Trung Quốc đã phản ứng bằng loạt tín hiệu cảnh báo. Nhưng thay vì trả đũa trực diện, Bắc Kinh dường như đang sử dụng chiến lược “bao vây mềm”: tăng cường hiện diện kinh tế, tái cấu trúc chuỗi cung ứng ngược và kiểm soát chặt ảnh hưởng tại khu vực. Bài viết này phân tích động thái từ Trung Quốc và ảnh hưởng lâu dài đối với Việt Nam.

Cảnh báo nhẹ nhưng không vô hại

Ngay sau khi Việt Nam ký thỏa thuận thuế với Mỹ, Bộ Thương mại Trung Quốc phát đi thông điệp “sẽ có biện pháp cần thiết nếu quyền lợi bị xâm phạm”, nhưng đồng thời kêu gọi giải quyết tranh chấp “thông qua tham vấn bình đẳng”. Điều này cho thấy Bắc Kinh không muốn đối đầu công khai, nhất là khi quan hệ thương mại Việt – Trung vẫn rất lớn với kim ngạch nhập khẩu lên tới 30 tỷ USD chỉ trong quý I/2025.

Tuy nhiên, theo nhiều nhà phân tích, cảnh báo này không chỉ là lời nói xã giao. Thay vào đó, Trung Quốc đang áp dụng chiến lược bao vây mềm: tăng cường ảnh hưởng thương mại, kiểm soát dữ liệu chuỗi cung ứng và củng cố vị thế ở khu vực ASEAN.

Tái định hình chuỗi cung ứng ngược

Một điểm đáng chú ý là Trung Quốc bắt đầu tăng tốc chuyển dịch các mắt xích sản xuất cơ bản trở lại lãnh thổ, kết hợp xây dựng cụm sản xuất cấp cao gần biên giới Việt Nam. Mục tiêu không chỉ là giảm rủi ro bị kiểm soát xuất xứ, mà còn để giữ nguồn nguyên liệu đầu vào không bị chi phối bởi chính sách của nước thứ ba.

Trong bối cảnh hàng hóa trung chuyển qua Việt Nam chiếm gần 16% lượng xuất khẩu từ Việt Nam sang Mỹ, việc siết chặt chuỗi này có thể ảnh hưởng trực tiếp đến hàng trăm doanh nghiệp vốn đang dùng Việt Nam như điểm trung gian. Bằng việc siết quy trình hậu kiểm CO, Bắc Kinh muốn đảm bảo rằng không có doanh nghiệp nào vượt rào mà không nằm trong tầm kiểm soát.

Thúc đẩy ảnh hưởng khu vực và “mềm hóa” vai trò Việt Nam

Trung Quốc cũng đang triển khai những bước đi mềm hơn, nhưng lâu dài hơn: từ đầu tư vào các dự án cơ sở hạ tầng chiến lược như đường sắt liên vận, AI, công nghệ xanh tại Việt Nam, đến việc đẩy mạnh hợp tác logistics xuyên biên giới. Điều này giúp Bắc Kinh “bám rễ” vào hạ tầng vận tải và chuỗi cung ứng Việt Nam – yếu tố quan trọng trong bối cảnh ASEAN ngày càng đóng vai trò trung tâm hậu cần của thế giới.

Mặt khác, việc tăng cường hợp tác kỹ thuật số, thương mại điện tử xuyên biên giới cũng được sử dụng như công cụ chiến lược – tạo ra sự phụ thuộc kỹ thuật và dữ liệu, nhất là trong các lĩnh vực như nền tảng thanh toán, mạng vận hành AI...

Việt Nam phản ứng thế nào?

Không rơi vào thế đối đầu, Việt Nam chọn cách củng cố chính sách phòng vệ thương mại:

- Siết chặt cấp và hậu kiểm CO (chứng nhận xuất xứ)

- Rà soát ưu đãi thuế cho các nhóm hàng nhạy cảm (thép, bưu kiện giá rẻ...)

- Tăng cường hợp tác hải quan với Trung Quốc để tránh hiểu lầm và tranh chấp

Đồng thời, Việt Nam vẫn duy trì kênh hợp tác cấp cao với Trung Quốc để bảo vệ quan hệ kinh tế song phương, nhưng đi kèm là động thái mở rộng thêm quan hệ với Hàn Quốc, Nhật Bản, EU và khối BRICS – nhằm tránh bị rơi vào thế “lệ thuộc thị trường kép”.

Tác động tài chính trước “chiến lược bao vây mềm” thương mại

Sau khi tăng trưởng GDP quý II đạt 7,96%, rủi ro từ thuế quan tuần trước đã không làm chững lại tốc độ FDI, ghi nhận 21,5 tỷ USD cam kết trong nửa đầu năm 2025 (tăng +32,6%), chủ yếu đổ vào lĩnh vực điện tử, năng lượng và công nghệ cao.

Ngân hàng Trung ương Việt Nam, trong bối cảnh này, đang duy trì chính sách tiền tệ linh hoạt với mục tiêu hỗ trợ tăng trưởng và kiểm soát rủi ro thị trường , đồng thời đẩy mạnh số hóa hoạt động của các ngân hàng để giảm chi phí và giảm lãi suất cho vay – động thái tích cực hỗ trợ doanh nghiệp trong bối cảnh chuỗi cung ứng có thể chịu ảnh hưởng từ áp lực thuế.

Trận chiến dài hơi và thế cờ mềm

Chiến lược “bao vây mềm” của Trung Quốc thể hiện cách Bắc Kinh xử lý quan hệ với Việt Nam: không trừng phạt, nhưng tạo thế kiểm soát. Trong khi đó, Việt Nam đang vận dụng đúng tinh thần “ngoại giao cây tre” – biết khi nào uốn và khi nào giữ thẳng.

Sự va chạm trong chuỗi cung ứng và thương mại chỉ là phần nổi. Phần chìm là cuộc chơi về ảnh hưởng chiến lược trong khu vực. Việt Nam cần tiếp tục giữ vững thế trung lập chủ động, mở rộng đối tác, và đầu tư sâu vào năng lực kiểm soát chuỗi để bảo toàn vị thế trong một thế giới đầy bất định.

Tham khảo các bài viết cùng chủ đề từ WikiFX dưới đây.

Chiến lược ngoại giao cây tre của Việt Nam giữa biến động toàn cầu

Khám phá cách Việt Nam vận dụng chiến lược ngoại giao cây tre để giữ cân bằng lợi ích quốc gia giữa những biến động địa chính trị và thương mại toàn cầu.

Thông tin 2025-07-14

相关内容

Việt Nam đón làn sóng dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu

Khám phá cách Việt Nam tận dụng chiến lược “China Plus One” để chuyển hóa rủi ro thành cơ hội trong cuộc đua tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu.

Thông tin 2025-07-15

相关内容

Chuỗi cung ứng biến động ảnh hưởng thế nào tới rủi ro đầu tư và thị trường tài chính? Truy cập WikiFX để cập nhật diễn biến thương mại, giám sát sàn môi giới và phân tích xu hướng thị trường toàn cầu.